מסעות המשחקים של גדנ"ע יהודה לקפריסין

מסעות המשחקים של גדנ"ע יהודה לקפריסין

ברוך פורמן
חוקר עצמאי

אחת מקבוצות הנוער הוותיקות במדינת ישראל היא גדנ"ע יהודה. שני מאפיינים ייחודיים הבדילו את התפתחות הקבוצה לעומת קבוצות נוער אחרות שפעלו בארץ. כך, למשל, הקבוצה הוקמה לא כמועדון ספורט, אלא כמועדון חברתי. עניין נוסף היה עצם הזמנתה של הקבוצה לשני מסעות משחקים בקפריסין, מייד לאחר שזו קיבלה את עצמאותה. בכך הייתה הקבוצה לקבוצת הנוער הראשונה בארץ שיצאה למסעות משחקים בחו"ל. אירוע זה היה בעל חשיבות רבה לא רק לקשרי הספורט של מדינת ישראל הצעירה, אלא גם לקשרי החוץ שלה. קבוצת  גדנ"ע יהודה הוקמה בחודש פברואר 1947 על ידי ארגון "ההגנה" כמועדון חינוכי-חברתי, שנועד להרחיק את בני הנוער שחיו בשכונותיה הדרומיות של תל-אביב משוטטוּת ברחובות ומהידרדרות לפשע. מטרה נוספת בהקמת המועדון הייתה למנוע את כניסתם של הארגונים ה"פורשים" אצ"ל ולח"י לשכונות דרום העיר. הכדורגל נתפס באותה תקופה כאמצעי בלבד למשיכתם של בני הנוער למועדון. לאחר הקמת המדינה הלך סדר זה והשתנה, הכדורגל החל לתפוס מקום מרכזי בפעילותם של בני הנוער במועדון לצד המשך הפעילות בתחומים החברתיים והחינוכיים. מועדון הגדנ"ע מנה ארבע קבוצות לפי גילים. הקבוצות זכו במהלך השנים באליפויות המדינה לנערים ונוער ובגביעי המדינה לנוער. קבוצות הגדנ"ע התאפיינו במהלך כל שנות פעילותן בהיבטים ייחודיים  שלא היו מנת חלקן של קבוצות נוער אחרות בארץ. המאפיין הראשון היה שבמועדון לא הייתה קבוצת בוגרים. המאפיין השני היה שמועדון הגדנ"ע היה המועדון היחידי בארץ שבו הייתה מעורבות של משרד הביטחון ופיקוד הגדנ"ע. המאפיין השלישי היה שכל נער שסיים את פעילותו בקבוצה עם גיוסו לצה"ל קיבל שחרור אוטומטי ויכול היה לעבור לכל קבוצה שחפצה בשירותיו. מטרת מאמר זה היא לשפוך אור על  שנות פעילותה הראשונות של הקבוצה, על הגורמים להקמתה ועל מסעות המשחקים שלה לקפריסין. ההתמודדות עם נושא זה נסמכת על חומרים ארכיוניים, על קטעי עיתונות בני התקופה ועל ראיונות אישיים עם שחקנים. 
תארנים: גדנ"ע יהודה, שוני מושקוביץ, עמי פזטל, "השחר"

Gadna Yehuda’s pioneering soccer tour to Cyprus
B. Furman
Unaffiliated researcher
Gadna Yehuda, one of Israel’s oldest youth clubs, evolved in ways that markedly distinguished it from other youth teams in the country. For example, it was not initially founded as a sports club, but rather as a social initiative. Another notable milestone was the club’s invitation to participate in two soccer tours in Cyprus, shortly after Israel gained independence – making it the first Israeli youth team to take part in an international match. This was significant not only for Israel’s emerging sports ties but also for its foreign relations. Established in February 1947 by the Haganah Organization, Gadna Yehuda aimed to steer youth from Tel Aviv’s southern neighborhoods off the streets and away from crime. It also sought to block the influence of the “dissident” underground organizations – Etzel and Lehi – into these areas. At that time, football was viewed merely as a tool for attracting youth to the club. Following the establishment of the State of Israel, this dynamic gradually shifted, with football assuming a central role in the club’s activities, alongside its ongoing educational and social programs. The club comprised four age-based teams, which over the years won national championships for youth and juniors, as well as national youth cups. Gadna Yehuda was also characterized by other unique features. First, it operated without a senior team, aside from one short-lived and unsuccessful attempt. Second, it was the only youth club in the country with long-term involvement from the Ministry of Defense and the Gadna Command – an uncommon arrangement in the Israeli sports landscape. Moreover, every player who remained a member of the club until enlisting in the IDF received an automatic release and could transfer freely to any club that was interested in them. This article explores the club’s early years, the motivation behind its establishment, and its pioneering matches in Cyprus. The analysis draws on archival materials, newspaper articles, and interviews with former players. 
Keywords: Gadna Yehuda, "Shachar", Ami Paztal

سفر نادي جادنا يهودا للمباريات في قبرص
باروخ فورمان
باحث مستقل
يُعدّ نادي "جادنا يهودا" أحد أقدم فرق الشباب في دولة إسرائيل. وقد ميّز تطوره عن غيره من الفرق الشباب العاملة في البلاد ميزتان فريدتان. إحداها، لم يُنشأ الفريق كنادٍ رياضي، بل كنادٍ اجتماعي. والأخرى هي دعوة الفريق للسفر إلى مباراتين في قبرص، فور نيلها الاستقلال. وهذا ما جعله أول فريق شباب في البلاد يُشارك في رحلات خارجية. كان لهذا الحدث أهمية بالغة ليس فقط للعلاقات الرياضية لدولة إسرائيل الفتية، بل لعلاقاتها الخارجية أيضًا. تأسس نادي "جادنا يهودا" في فبراير 1947 على يد منظمة "الهاغانا" كنادٍ تربوي اجتماعي، صُمّم لإبعاد شباب الأحياء الجنوبية من تل أبيب عن التسكع في الشوارع والانزلاق إلى عالم الجريمة. وكان من أهداف تأسيس النادي أيضًا منع منظمتي "إيتسل" و"ليحي" "المتقاعدتين" من دخول الأحياء الجنوبية من المدينة. في ذلك الوقت، كانت كرة القدم تُعتبر مجرد وسيلة لجذب الشباب إلى النادي. بعد قيام الدولة، تغير هذا النظام، وبدأت كرة القدم تحتل مكانة مركزية في أنشطة الشباب في النادي، إلى جانب استمرار النشاط في المجالات الاجتماعية والتعليمية. كان لدى نادي جادنا أربعة فرق حسب العمر. على مر السنين، فازت الفرق ببطولات الدولة للبنين والشباب وكؤوس الدولة للشباب. طوال سنوات نشاطها، تميزت فرق جادنا بجوانب فريدة لم تكن شائعة في فرق الشباب الأخرى في إسرائيل. السمة الأولى هي أنه لم يكن لدى النادي فريق للكبار، باستثناء محاولة واحدة جرت قبل عدة سنوات وفشلت. السمة الثانية هي أن نادي جادنا كان النادي الوحيد في إسرائيل الذي شاركت فيه وزارة الدفاع وقيادة جادنا، وهو انخراط استمر لسنوات عديدة ولم يميز أنشطة فرق الشباب الأخرى في إسرائيل. السمة الثالثة هي أن أي شاب يكمل نشاطه في الفريق عند التجنيد في جيش الدفاع الإسرائيلي حصل على تسريح تلقائي ويمكنه الانتقال إلى أي فريق يرغب في خدماته. يهدف هذا المقال إلى تسليط الضوء على السنوات الأولى لنشاط الفريق، والعوامل التي أدت إلى تأسيسه، وسفره إلى قبرص.  ويستند هذا النقاش إلى مواد أرشيفية، وقصاصات صحفية من تلك الفترة، ومقابلات شخصية مع لاعبين. 
كلمات مفتاحية: جادنا يهودا، شوني موشكوفيتش، عامي فيستال، "هاشاحار"